در توسعۀ پسته‌کاری زیاده‌روی کردیم | بهره‌وری ما یک‌سوم جهان پیشرفته است | احداث فولاد در کرمان تصمیمی بسیار نادرست است | در کنار آبیاری مکانیزه، توسعۀ گلخانه‌ها را داشته باشیم.
صدای زرند – مهدی ایرانی‌کرمانی، فعال اقتصادی و پژوهشگر عرصۀ فرهنگ، جامعه و اقتصاد، در یک برنامۀ زندۀ اینستاگرامی با موضوع «آب و کشاورزی» با بیان اینکه ما در ۶۰، ۷۰ سال گذشته با توهم وفور آب زندگی کرده‌ایم، تاکید کرد که اکنون استان در وضعیتی قرار گرفته که باید اقداماتی عاجل و فوری دربارۀ مدیریت مصرف آب و افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی انجام شود.
او در بخش کشاورزی، آبیاری مکانیزه و توسعۀ گلخانه‌ها و توجه به مزیت‌های نسبی استان را راهکارهایی اساسی دانست و گفت: حدود ۴۰ سال پیش، ۱۰۰ هزار هکتار باغ پسته داشتیم اما با حرص و نگرش غیرعلمی، آن را به بیش از ۳۰۰ هزار هکتار باغ پسته افزایش دادیم و به جایی رسیده‌ایم که آب نیست، منابع زیرزمینی از بین رفته و سالانه بیش از ۱۰ هزار هکتار باغ پسته دارد خشک می‌شود.
وی در این برنامه که توسط سازمان مدیریت صنعتی استان و اتاق بازرگانی کرمان برگزار شد، با تاکید بر اینکه بهره‌وری باید شاه‌کلید فعالیت‌های آتی کشاورزی در ایران باشد، اظهار کرد: ما در سرزمینی زندگی می‌کنیم که بهره‌وری را نباید براساس مقدار برداشت در هکتار بسنجیم، بلکه براساس هر مترمکعب آب باید سنجیده شود.
عضو اندیشکده تدبیر آب ایران همچنین با انتقاد از تصمیم وزارت نیرو در نصب کنتورهای حجمی بر روی چاه‌های کشاورزی گفت: نصب کنتورهای حجمی در چاه‌های کشاورزی تصمیم نادرستی بوده است. با ضرس‌قاطع می‌گویم که در مناطق پسته‌خیز شمال استان تقریبا هیچ چاهی نداریم که به اندازۀ دبی پروانه، آب داشته باشد که آن را بیرون بکشد. پس چرا صاحبان چاه‌ها را مجبور می‌کنند که کنتور حجمی نصب کنند؟ با این کار، جز اینکه پول را از جیب باغدار ایرانی گرفته و به جیب واردکنندۀ کنتورهای حجمی از چین بگذارند؛ چه کرده‌اند؟.
وی شامگاه شنبه چهارم تیرماه، در این برنامۀ زندۀ اینستاگرامی با بیان اینکه استان کرمان یکی از جامع‌ترین اقلیم‌های دنیا را دارد، اظهار کرد: در استان، پست‌بوم‌هایی با ارتفاع حدود ۲۰۰ ، ۳۰۰ متر از سطح دریا و ارتفاعاتی تا ۲۸۰۰ متر داریم که در هر دو این مناطق، کشت‌وزرع انجام می‌شود. این وضعیت، تقریبا در ایران منحصر به‌فرد است.
وی سپس به استناد آمار، تصویری از کم‌آبی در ایران و کرمان را ترسیم کرد: براساس آمار ۱۰ ساله، میانگین بارندگی فلات ایران حدود ۲۵۰ میلی‌متر در سال بوده که طی سال‌های اخیر، کم‌تر شده است. براساس این میزان بارش و وسعت کشور، مشخص است که سالانه ۴۰۰ میلیارد مترمکعب نزولات آسمانی داریم.
ایرانی‌کرمانی افزود: در کرمان، براساس آمار میانگین ۱۰ ساله، میزان بارندگی ۱۴۰ میلی‌متر بوده که در سال‌های اخیر کم‌تر شده و به ۱۱۰ میلی‌متر رسیده است. براساس مساحت استان، سالانه ۲۰ میلیارد مترمکعب آب نزولات آسمانی داریم و بدبختی این است که ۷۰ درصد این آب تبخیر و از دسترس ما خارج می‌شود. ۳۰ درصد باقی‌مانده نیز، صرف تغذیۀ آبخوان‌ها و منابع زیرزمینی نمی‌شود و مقداری از آن، به صورت رواناب خارج می‌شود.
وی ادامه داد: سه درصد از کل آب‌های جهان، آب شیرین و ۹۷ درصد آن، آب دریا واقیانوس‌هاست. از این سه درصد هم، دو درصد به صورت یخ و برف در قطب‌های شمال و جنوب است. بنابراین، تنها یک درصد آب شیرین در دسترس و قابل استفاده است.
این پژوهشگر در ادامه، با طرح این پرسش که سهم سرانۀ ما ایرانی‌ها از آب چه‌قدر است؟ توضیح داد: در سال ۳۵ که اولین چاه عمیق در ایران (تهران) حفر شد، سهم آب شیرین هر ایرانی هفت هزارمترمکعب و جمعیت کشور حدود ۱۹ میلیون نفر بود. در حال حاضر، با حدود ۸۷ میلیون نفر جمعیت و کاهش بارندگی، حدود ۱۴۰۰ مترمکعب سهم آب شیرین هر ایرانی است.
وی با بیان اینکه از سرانۀ هفت هزار مترمکعبی به ۱۴۰۰ مترمکعب رسیده‌ایم، اظهار کرد: این در حالی است که با خشکسالی مداوم هم مواجهیم و اگر قرار باشد همزمان با تغییرات اکولوژیک جهان این خشکسالی‌ها ادامه یابد، شاید سهم سرانۀ هر ایرانی از منابع آب شیرین به کم‌تر از هزار مترمکعب هم برسد.
رئیس اسبق کمیسیون کشاورزی اتاق کرمان در ادامه، با یادآوری اینکه تمام آمار و ارقامی که ارائه می‌کنم؛ به جز آنچه که به‌صورت میدانی حاصل شده، تقریبی است، گفت: متاسفانه در ایران خیلی به آمار بها نمی‌دهیم و نمی‌دانیم هر برنامه‌ریزی برای توسعۀ اقتصادی و فرهنگی کشور نیاز به آمار دقیق دارد و این را هنوز درست تشخیص نداده‌ایم. بنابراین، آماری که ارائه می‌شود را تقریبی تلقی کنید.
ایرانی‌کرمانی افزود: در حال حاضر، بیش از ۹۰ درصد از مصرف آب در کشور، در بخش کشاورزی است؛ بیش‌ترین مصرف آب شیرین همۀ کشورهای دنیا در بخش کشاورزی بوده و صنعت و آب شرب سهم بسیار کم‌تری دارند اما تفاوت کشورهای پیشرفته و ما در مصرف این ۹۰ درصد آب شیرین این است که در آن کشورها به ازای هر مترمکعب آب، یک کیلوگرم محصول کشاورزی حاصل می‌شود ولی ما در ایران به ازای هر سه مترمکعب یک کیلوگرم تولید داریم.
وی با بیان اینکه تکلیف آینده را همین وضعیت روشن می‌کند، این پرسش را مطرح کرد که برای رسیدن به استاندارد کشورهای پیشرفته چه باید بکنیم؟ و در پاسخ اعلام کرد: اینکه با یک مترمکعب آب، یک کیلوگرم محصول تولید کنیم، در گرو آبیاری مکانیزه و توسعۀ گلخانه‌هاست.
وی توضیح داد: با آبیاری سنتی نخلستان‌ها، برای تولید یک کیلوگرم خرما بین شش تا ۹ هزار لیتر آب مصرف می‌شود؛ در صورتی که در آبیاری مکانیزۀ مدرن، برای یک کیلوگرم خرما دو مترمکعب آب نیاز است. برای تولید یک کیلوگرم پسته نیز، با آبیاری سنتی ۸۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌کنیم ولی در صورت استفاده از روش‌های آبیاری مکانیزه، این میزان به ۵ تا ۶ مترمکعب می‌رسد. برای تولید گل محمدی در لاله‌زار نیز، با آبیاری سنتی، یک کیلوگرم گل به‌ازای دو هزار لیتر آب تولید می‌شود، در صورتی که اگر آبیاری مدرن باشد، این مقدار مصرف آب به نصف کاهش می‌یابد.
عضو اندیشکده تدبیر آب ایران با بیان اینکه این آمارها میدانی است، ادامه داد: این آمار و ارقام به این معناست که بهره‌وری باید شاه‌کلید فعالیت‌های آتی کشاورزی در ایران باشد. ما در سرزمینی زندگی می‌کنیم که بهره‌وری را نباید براساس مقدار برداشت در هکتار بسنجیم، بلکه براساس هر مترمکعب آب باید سنجیده شود.
ایرانی‌کرمانی در بخش دیگری از سخنان خود، به میزان آب مصرفی در برخی از محصولات کشاورزی که در استان کشت می‌شود اشاره کرد و گفت: برای تولید یک کیلوگرم هندوانه ۵۰۰ لیتر، یک کیلوگرم گندم ۱۳۰۰ لیتر و یک کیلوگرم خرما شش تا ۹ هزار لیتر آب مصرف می‌شود.
وی اضافه کرد: برای تولید یک کیلوگرم گوشت گاو ۱۵ هزار لیتر آب مصرف می‌شود.
وی با طرح این پرسش که بیش‌ترین هدررفت آب در چه بخشی است؟ ادامه داد: پاسخ به این سوال، سهل و ممتنع است. وقتی برای یک کیلوگرم گوشت گاو ۱۵ هزار لیتر و یک کیلوگرم هندوانه ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود، پس کرمان محل پرورش گاو نیست و عقل سلیم می‌گوید که شمال کرمان یعنی از سیرجان به کرمان و شهداد و راور و زرند و کوهبنان محل تولید هندوانه نیست. در صورتی که هندوانه یکی از بزرگ‌ترین اقلام صادراتی است و با هر یک محمولۀ ۲۴ تنی هندوانه چند هزار لیتر آب صادر می‌شود.
وی سپس این سوال را مطرح کرد: قیمت این آب چه‌قدر است؟ و توضیح داد: قیمت این آب در هر نقطه از ایران فرق دارد. در گیلان که بیش از هزار میلی‌متر بارندگی سالانه دارد یا در غرب زاگرس با بیش از ۶۰۰ میلی‌متر بارندگی و بم با ۴۰ میلی‌تر بارندگی قیمت آب متفاوت است. در استان ما هم قیمت آب در مناطق مختلف و در هر منطقه براساس شوری آب و نسبت جذب سدیم، فرق دارد.
وی اضافه کرد: آب را در بندرعباس شیرین و به کرمان و یزد منتقل می‌کنند که هر مترمکعب آن حدود ۲.۵ دلار و براساس نرخ امروز، حدود ۷۰ هزار تومان هزینه دارد. حالا محاسبه کنید یک کیلوگرم هندوانه چند لیتر آب می‌برد؟. وی بیان کرد: ۵۰۰ مترمکعب آب را با یک کیلوگرم هندوانه می‌فروشیم. آبی که قیمت واقعی آن بسیار بالاست. این وضعیت دربارۀ پسته و خرما و گل محمدی و سایر محصولات کشاورزی نیز برقرار است.
وی با بیان اینکه در شرایط فعلی، باید دوباره اقتضائات و ضرورت‌های بازنگری در بهره‌وری آب را مدنظر قرار دهیم، تصریح کرد: ما در ۶۰، ۷۰ سال گذشته با توهم وفور آب زندگی کرده‌ایم، نه صرفه‌جویی را به ما یاد دادند و نه خودمان یاد گرفتیم. برعکس حرص و آز گریبانگیر بهره‌برداران آب‌های زیرزمینی شد.
ایرانی‌کرمانی ادامه داد: حدود ۴۰ سال پیش، ۱۰۰ هزار هکتار باغ پسته داشتیم و با حرص و نگرش غیرعلمی، آن را به بیش از ۳۰۰ هزار هکتار باغ پسته افزایش دادیم و به جایی رسیده‌ایم که آب نیست، منابع زیرزمینی از بین رفته و سالانه بیش از ۱۰ هزار هکتار باغ پسته دارد خشک می‌شود؛ چون آب نیست و شوری آب موجود هم بسیار بالا رفته است.
وی گفت: وقتی آب کم شد چه کردیم؟ چاه‌ها را کف‌شکنی کردیم. در برخی مناطق از عمق ۳۰۰، ۴۰۰ متری آب بیرون کشیده می‌شود.
وی با بیان اینکه قنوات که ابداع خارق‌العادۀ ذهن ایرانی و در آشتی با طبیعت و محیط زیست بود را خشکانده‌ایم، افزود: با چاه‌های عمیق رسیدیم به جایی که باغات پسته دارد خشک می‌شود و زمین نیز در حال فرونشست است.
ایرانی‌کرمانی ادامه داد: ۲۴ درصد باغات کل کشور در کرمان است و شرایط اقلیمی برای پرورش پسته تقریبا ایده‌آل بود ولی زیاده‌روی کردیم و قدر آب را ندانستیم و به وضع فعلی رسیدیم. متاسفانه ۸۰ درصد باغات پسته ما هنوز به روش سنتی آبیاری می‌شود.
این پژوهشگر در ادامه، با طرح این پرسش که با این محدودیت‌های طبیعی و بلایی که خودمان بر سر خودمان آوردیم چه باید بکنیم؟ تاکید کرد: اقداماتی عاجل و ضروری باید انجام شود.
وی سپس توضیح داد: به اینکه کمبود آب در روستاها باعث مهاجرت به شهرها شده و مسائل اجتماعی زیادی را موجب شده، اینکه حکمرانی آب در ۷۰ سال گذشته معیوب و بد بوده، اینکه ما بهره‌برداران قانون‌شکنی و چاه‌های غیرمجاز حفر و سفره‌های آب زیرزمینی را فقیر کرده‌ایم کار ندارم. فقط به راهکارهای حوزۀ آب در ارتباط با کشاورزی می‌پردازم و می‌گویم که در درجۀ اول باید میزان بهره‌وری را بالا ببریم. بهره‌وری ما یک‌سوم جهان پیشرفته است. باید با توسعۀ گلخانه‌ها و مکانیزه کردن نظام آبیاری آن را افزایش بدهیم.
وی افزود: قانون توسعه کشوری در دهۀ ۷۰ دولت را مکلف کرده بود که به کشاورزان کمک کند تا مزارع و نخلستان‌ها مکانیزه شود. اگر سالی سه درصد توفیق در این زمینه داشتیم، الان بیش از ۱۰۰ درصد مزارع و باغات کشور مکانیزه شده بود و بهره‌وری بالا می‌رفت.
وی با بیان اینکه در استان کرمان باید مزیت نسبی را مشخص و دنبال کنیم، ادامه داد: در کرمان، بهترین اقلیم را برای پرورش گل وگیاهان دارویی داریم. همچنین، پست‌بوم‌های بسیار وسیعی برای کشت گلخانه‌ای و خارج از فصل داریم و باید به آن توجه کنیم.
وی اضافه کرد: در کشت گلخانه‌ای میزان مصرف آب حدود یک‌دهم مزارع سنتی است.
وی با تاکید بر اینکه باید بفهمیم و بفهمانیم که آب نداریم یا بسیار کم داریم، افزود: توهم وفور را باید از ذهن بیرون بیاندازیم و باید در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم. دوباره نباید چرخ را اختراع کنیم و از کشورهایی که راندمان و بهره‌وری آب را بالا بردند، باید الگو بگیریم.
ایرانی‌کرمانی سپس گفت: تصمیم نادرستی که وزارت نیرو در چند سال اخیر اجرا کرده، نصب کنتورهای حجمی در چاه‌های کشاورزی است. با ضرس‌قاطع می‌گویم که درمناطق پسته‌خیز شمال استان تقریبا هیچ چاهی نداریم که به اندازۀ دبی آب پروانه، آب داشته باشد که آن را بیرون بکشد. پس چرا صاحبان چاه‌ها را مجبور می‌کنند که کنتور حجمی نصب کنند؟ با این کار، جز اینکه پول را از جیب باغدار ایرانی گرفته و به جیب واردکنندۀ کنتورهای حجمی از چین بگذارند؛ چه کرده‌اند؟.
وی ادامه داد: نکتۀ بعدی اینکه باید پارادایم‌های اقتصاد کشاورزی را دگرگون و الگوی کشت را عوض کنیم و حتی الگوی تغذیۀ خود را نیز تغییر دهیم. باید در کنار آبیاری مکانیزه، توسعۀ گلخانه‌ها را داشته باشیم. شهداد، بم، نرماشیر، ریگان و شش شهرستان در جنوب استان و ارزوئیه مناطق ایده‌آل برای توسعۀ گلخانه‌ها هستند.
وی بیان کرد: فراموش نکنیم بزرگ‌ترین مشتری محصولات گلخانه‌ای ما روسیه است که در نزدیک ماست. پیشنهاد می‌کنم بین ۱۰ تا ۲۰ هزار هکتار گلخانه در استان کرمان ایجاد شود. میزان تولید آن محیرالعقول خواهد شد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به این پرسش که آیا با شرایط فعلی منابع آبی، کرمان باید استانی کشاورزی باقی بماند یا خیر؟ توضیح داد: این منطقه چند هزار سال سکونتگاه بوده است. کرمان غنی‌ترین قنات‌های جهان و ۲۴ درصد باغات کشور را داشته؛ همیشه کشاورزی داشته ولی در توسعۀ آن زیاده‌روی کرده‌ایم و اکنون، باید اقداماتی عاجل انجام دهیم. بپذیریم که آب کم است، باید صرفه‌جویی کنیم و بهره‌وری را بالا ببریم. علاوه بر این، من فکر می‌کنم صنعت هم راهگشاست اما چه صنعتی؟ احداث فولاد که پرآب‌برترین صنایع است، تصمیمی بسیار نادرست و غیرعلمی است.
وی افزود: کرمان مناسب‌ترین اقلیم برای توسعۀ نیروگاه‌های خورشیدی است و باید صنایع بالادستی و پایین‌دستی خورشیدی را در این استان داشته باشیم. کرمان باید قطب تولید برق تجدیدپذیر شود.
انتهای پیام/
فرماندار زرند بر ایجاد زیرساخت ورزشی برای کارگران، توسط صنایع تاکید کرد و گفت: باید به سلامتی قشر کارگر توجه شود.
دانشجویان اساتید و کارکنان مجتمع آموزش عالی شهرستان زرند امروز(یکشنبه) در تجمعی از خیزش دانشجویان و اساتید آزادی خواه حامی فلسطین در آمریکا و اروپا حمایت کردند.
علی رغم اینکه نمایندگان کارگران اذعان دارند که در هفته های گذشته پیشنهاد افزایش ۳۵درصدی حق مسکن از سوی دولت مطرح شده است, اما امروز معاون وزیرکار گفته است,پیشنهادی برای افزایش حق مسکن کارگران نداریم.
فرماندهی حوزه مقاومت بسیج باقر العلوم (ع) زرند به مناسبت نُهُم اردیبهشت ماه؛ روز ملی شوراها پیام تبریکی بشرح ذیل صادر نمود.
ارسال دیدگاه
قوانین ارسال نظر