قضا و کفاره روزه چگونه است ؟

همزمان با ماه مبارک رمضان سوالات و مسایل شرعی مربوط به روزه و شرایط آن، مبطلات روزه، حکم روزه های قضا و کفاره روزه های انجام نشده از جمله مواردی است که افراد بیشتر با آن مواجه می شوند.

همزمان با ماه مبارک رمضان سوالات و مسایل شرعی مربوط به روزه و شرایط آن، مبطلات روزه، حکم روزه های قضا و کفاره روزه های انجام نشده از جمله مواردی است که افراد بیشتر با آن مواجه می شوند. در همین راستا بخشی از احکام روزه و همچنین استفتائات و سوالات انجام شده در این رابطه بیان می شود. 

اگر انسان به واسطه ندانستن مساله کارى انجام دهد که روزه را باطل می ‏کند، چنانچه می ‏توانسته مساله را یاد بگیرد، بنابر احتیاط واجب کفاره بر او ثابت می ‏شود.

مسائل قضا و کفاره روزه

مسأله ۱۷۹۷ : 

اگر در روزه ماه رمضان عمداً قى کند و یا در آب ارتماس نماید و یا با مایع حُقنه کند یا در شب، جنب شود و همان گونه که در « مسأله ۱۷۶۹ » گفته شد، بیدار شود و دوباره بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود، فقط باید قضاى آن روز را بجا آورد، امّا اگر کار دیگرى که روزه را باطل مى کند عمداً انجام دهد، در صورتى که مى دانسته آن کار روزه را باطل مى کند، قضا و کفّاره بر او واجب مى شود، امّا کفّاره در بعضى از موارد مانند دروغ بستن به خدا و پیامبر و یا اهل بیت او(علیهم السلام) از باب احتیاط واجب است.

مسأله ۱۷۹۸ : 

اگر به جهت ندانستن مسأله، کارى انجام دهد که روزه را باطل مى کند، چنانچه مى توانسته مسأله را یاد بگیرد ( یعنى مقصّر در ندانستن بوده )، کفّاره بر او واجب مى شود و اگر نمى توانسته مسأله را یاد بگیرد ( یعنى قاصر در ندانستن مسأله بوده ) کفّاره بر او واجب نیست. و بنابر احتیاط واجب حکم انسانى که غافل باشد نیز چنین است.

کفاره روزه

مسأله ۱۷۹۹ : 

کسى که کفّاره روزه ماه رمضان بر او واجب مى شود، باید یک برده آزاد کند، یا به کیفیّتى که در مسأله بعد گفته مى شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند و یا به هرکدام یک مُد، که تقریباً ده سیر است « حدود هفتصد و پنجاه گرم » طعام یعنى گندم یا جو و یا مانند آن بدهد. و چنانچه هیچ کدام ممکن نباشد، مخیّر است بین اینکه هیجده روز پى در پى روزه بگیرد یا هر مقدار مى تواند به فقیر طعام بدهد. و اگر نتواند روزه بگیرد یا طعام بدهد، باید استغفار کند، اگرچه مثلا یک مرتبه « أَسْتَغْفِرُ اللّه » بگوید. و بنابر احتیاط واجب هروقت بتواند، کفّاره را بدهد.

مسأله ۱۸۰۰ : 

کسى که مى خواهد دو ماه، کفّاره روزه ماه رمضان را بگیرد باید سى و یک روز آن را پى در پى بگیرد و اگر بقیّه آن، پى در پى نباشد، اشکال ندارد.

مسأله ۱۸۰۱ :

 کسى که مى خواهد دو ماه، روزه کفّاره بگیرد، نباید وقتى شروع کند که در بین سى و یک روز، روزى باشد که مانند عید قربان، روزه آن حرام است.

مسأله ۱۸۰۲ : 

کسى که باید پى در پى روزه بگیرد، اگر در بین آن بدون عذر یک روز، روزه نگیرد، یا عمداً وقتى شروع کند که در بین آن به روزى برسد که روزه آن واجب است، مثلا به روزى برسد که نذر کرده آن روز را روزه بگیرد، باید روزه ها را از سر بگیرد.

مسأله ۱۸۰۳ : 

اگر در بین روزهایى که باید پى در پى روزه بگیرد، عذرى غیر اختیارى، مانند حیض، یا نفاس و یا سفرى که در رفتن آن مجبور است، براى او پیش آید، بعد از برطرف شدن عذر، واجب نیست روزه ها را از سر بگیرد، بلکه بقیّه را بجا آورد.

مسأله ۱۸۰۴ : 

اگر با چیز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چیز از اصل حرام باشد مانند شراب و زنا، یا به جهتى حرام شده باشد، مانند خوردن غذاى حلالى که براى انسان ضرر زیاد دارد و نزدیکى کردن با عیال خود در حال حیض، بنابر احتیاط کفّاره جمع بر او واجب مى شود، یعنى باید یک برده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کرده، یا به هرکدام آنها یک مُدّ که تقریباً ده سیر است، حدود هفتصد و پنجاه گرم، گندم یا نان آن، یا جو یا نان آن، یا یک مدّ مویز یا یک مد خرما بدهد. و چنانچه هرسه برایش ممکن نباشد، هرکدام که ممکن است باید انجام دهد.

مسأله ۱۸۰۵ : 

اگر روزه دار، دروغى به خدا و پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) نسبت دهد، اگرچه روزه خود را با چیز حرامى باطل کرده، ولى کفّاره جمع که در مسأله پیش گفته شد بر او واجب نمى شود.

مسأله ۱۸۰۶ : 

اگر روزه دار در یک روز ماه رمضان، چند مرتبه با همسر خود نزدیکى کند بنابر احتیاط مستحب، براى هر دفعه، یک کفّاره بدهد . و اگر جماع او حرام باشد، بنابر احتیاط مستحب براى هر دفعه یک کفّاره جمع بدهد.

مسأله ۱۸۰۷ : 

اگر روزه دار در یک روز ماه رمضان، چند مرتبه غیر از جماع، کار دیگرى که روزه را باطل مى کند انجام دهد، براى همه آنها یک کفّاره کافى است.

مسأله ۱۸۰۸ :

اگر روزه دار، غیر از جماع کار دیگرى که روزه را باطل مى کند، انجام دهد و بعد با حلال خود جماع نماید، بنابر احتیاط مستحب براى هر کدام یک کفّاره، واجب مى شود.

مسأله ۱۸۰۹ :

اگر روزه دار غیر از جماع، کار حلالى که روزه را باطل مى کند، انجام دهد مثلا آب بیاشامد و بعد کار حرامى که روزه را باطل مى کند غیر از جماع انجام دهد، مثلا غذاى حرامى بخورد، یک کفّاره کافى است. 

مسأله ۱۸۱۰ : 

اگر روزه دار آروغ بزند و چیزى در دهانش بیاید، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد، روزه اش باطل است و باید قضاى آن را بگیرد و کفّاره نیز بر او واجب مى شود و اگر خوردن آن چیز حرام باشد، مثلا موقع آروغ زدن، خون به دهان او بیاید و عمداً آن را فرو برد، باید قضاى آن روزه را بگیرد و بنابر احتیاط، کفّاره جمع نیز بر او واجب مى شود. 

مسأله ۱۸۱۱ : 

اگر نذر کند روز معیّنى را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز، عمداً روزه خود را باطل کند، باید یک برده آزاد نماید یا دو ماه پى در پى، روزه بگیرد و یا به شصت فقیر، طعام دهد.

مسأله ۱۸۱۲ :

کسى که مى تواند وقت را تشخیص دهد، اگر به گفته کسى که مورد اطمینان نیست و مى گوید مغرب شده عمداً افطار کند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و کفّاره بر او واجب مى شود، امّا اگر مورد اطمینان بود، قضا کافى است.

مسأله ۱۸۱۳ : 

کسى که عمداً روزه خود را باطل کرده، اگر بعدازظهر مسافرت کند، یا پیش از ظهر براى فرار از کفّاره سفر نماید، کفّاره از او ساقط نمى شود، بلکه اگر قبل از ظهر مسافرتى براى او پیش آید، کفّاره بر او واجب است.

مسأله ۱۸۱۴ : 

اگر عمداً روزه خود را باطل کند و بعد عذرى مانند حیض، یا نفاس و یا بیمارى پیدا کند، کفّاره بر او واجب نیست.

مسأله ۱۸۱۵ : 

اگر یقین کند روز اوّل ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل کند، بعد معلوم شود که آخر ماه شعبان بوده، کفّاره بر او واجب نیست.

مسأله ۱۸۱۶ : 

اگر انسان شک کند که آخر ماه رمضان است یا اوّل ماه شوال و عمداً روزه خود را باطل کند، بعد معلوم شود اوّل ماه شوال بوده، کفّاره بر او واجب نیست.

مسأله ۱۸۱۷ : 

اگر روزه دار در ماه رمضان، با همسر خود که روزه است جماع کند، چنانچه زن را مجبور کرده باشد، کفّاره روزه خودش و روزه همسرش را باید بدهد و اگر زن به جماع راضى بوده، بر هر کدام یک کفاره واجب مى شود.

مسأله ۱۸۱۸ : 

اگر زن، شوهر روزه دار خود را به جماع مجبور کند، یا به کار دیگرى که روزه را باطل مى کند، واجب نیست کفّاره روزه شوهر را بدهد.

مسأله ۱۸۱۹ : 

اگر روزه دار در ماه رمضان، همسر خود را به جماع مجبور کند و در بین جماع، زن راضى شود، باید هر کدام یک کفّاره بدهند و بنابر احتیاط مستحب مرد دو کفّاره و زن یک کفّاره بدهد. 

مسأله ۱۸۲۰ : 

اگر روزه دار در ماه رمضان، با همسر روزه دار خود که خواب است جماع نماید و زن متوجّه نشود، یک کفّاره بر او واجب مى شود و روزه زن صحیح است و کفّاره ندارد.

مسأله ۱۸۲۱ : 

اگر مرد، همسر خود را مجبور کند که غیر از جماع، کار دیگرى که روزه را باطل مى کند بجا آورد، کفّاره همسر را نباید بدهد و بر خودِ همسر نیز کفّاره واجب نیست.

مسأله ۱۸۲۲ :

 کسى که به جهت مسافرت یا بیمارى روزه نمى گیرد، نمى تواند همسرِ روزه دار خود را به جماع مجبور کند، ولى اگر او را مجبور نماید، کفّاره بر مرد واجب نیست و بر همسر نیز کفّاره اى تعلّق نمى گیرد.

مسأله ۱۸۲۳ : 

انسان نباید در بجا آوردن کفّاره کوتاهى کند، ولى لازم نیست فوراً آن را انجام دهد.

مسأله ۱۸۲۴ : 

اگر کفّاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نیاورد، چیزى بر آن اضافه نمى شود.

مسأله ۱۸۲۵ : 

کسى که باید براى کفّاره یک روز، شصت فقیر را طعام بدهد، نباید به هر کدام از آنها بیشتر از یک مد که تقریباً ده سیر است « حدود هفتصد و پنجاه گرم » طعام بدهد، یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نمایند، ولى مى تواند براى هریک از عیالات فقیر، اگرچه صغیر باشند یک مد به آن فقیر بدهد.

مسأله ۱۸۲۶ : 

کسى که قضاى روزه ماه رمضان را گرفته، اگر بعدازظهر عمداً کارى کند که روزه را باطل مى نماید، باید به ده فقیر، هرکدام یک مُد که تقریباً هفتصد و پنجاه گرم یا ده سیر است، طعام بدهد و اگر نمى تواند، سه روز روزه بگیرد.