رسم کرمانیهای قدیم در ماه مبارک رمضان

مردم کرمان همزمان با ماه مبارک رمضان با برپایی آیین‌هایی از جمله «الله رمضونی»، «چهل منبرون» و «کلید زنی» به میزبانی ماه میهمانی خدا می روند.

 به گزارش صدای زرند به نقل از ایسنا، فاطمه رضاپور کارشناس مردم شناسی  اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان در گفت و گو درباره دو سنت کرمانی‌ها در ماه رمضان (کلید زنی و الله رمضونی)  گفت: کلید زنی یکی از آداب و رسوم مردم کرمان است که در شب‌های ماه مبارک برگزار می‌شود، در این مراسم “کلید زن” داخل یک سینی، آینه، سرمه‌دان و یک جلد کلام‌الله مجید قرار داده و به منازل اهل محل می‌رود و در حالی که صورت خود را با چادر پوشانده با کلید به سینی می‌زند.

وی ادامه داد: اگر از سوی صاحبخانه، پاسخ‌هایی چون «چراغ بیاور» و یا «قند و شیرینی بیاور» داده شود در این صورت زن کلید زن، امیدوار شده و کمک‌هایی را دریافت می‌کند، در غیر این صورت محل را ترک می‌کند.

رضاپور با بیان این‌که «کلید زن» نباید تا آخر این مراسم حرف بزند (به خاطر این‌که شناخته نشود حرف نمی‌زند) افزود: صاحبخانه پس از گشودن در، آینه داخل سینی را برمی‌دارد و چهره خود را می‌نگرد، سپس مقداری شیرینی، قند یا پول داخل سینی قرار می‌دهد.

این کارشناس مردم شناسی  ادامه داد: کلیدزن این عمل را با نیت از پیش تعیین شده انجام می‌دهد و در پایان صاحبخانه که می‌داند کلیدزن برای طلب حاجت آمده، می‌گوید: «ان‌شاءالله حاجت روا بشید»، در پایان خوراکی‌ها یا پول جمع‌آوری شده را به مستمندان می‌دهند.

رضاپور عنوان کرد: این مراسم در سیرجان قدیم که به طور ویژه به زنان حاجتمند اعم از بیوه زنان، دوشیزگان جوان دم بخت یا زنان بی فرزند اختصاص داشته است، بدین گونه که درون یک کِمو(غربال گندم) یک قطعه آینه، یک عدد سرمه دان و قدری نبات می‌گذاشتند و در حالی که صورت‌های خود را می‌پوشاندند تا کسی آنها را نشناسد، در محله‌ها به درب خانه‌ها می‌رفتند.

‌وی ادامه داد: کلیدزنها جلوی هر منزلی که می‌رسیدند با کلید چوبی که در دست داشتند، کمو یا درب خانه را می کوبیدند. زن صاحبخانه با شنیدن این صدا، در را باز می‌کرد و بدون اینکه سئوالی از آنها بپرسد به نیت روشنایی و باز شدن گره از کار کلیدزن‌ها آینه را بر می‌داشت، خود را در آن می‌دید و مقدار کمی از نبات داخل «کمو» را در دهان می‌گذاشت آنگاه سرمه‌دان را باز می‌کرد و به چشم خود سرمه می‌کشید، در انتها نیز مقداری خوراکی و پول و یا اگر این مراسم در نیمه آخر تابستان بود، دانه‌ای انار در کمو می‌ریخت و زن‌های «کلیدزن» به سوی خانه بعدی می‌رفتند.

این کارشناس مردم شناسی با بیان این‌که این رسم زیبا تا پاسی از شب ادامه داشت، افزود: مردم سیرجان در قدیم عقیده داشتند، خوارکی‌هایی که کلیدزنها از خانه‌ها جمع می‌کردند خواص بسیاری دارد و اگر شخصی حاجتمند با عقیده و ایمان از آنها مصرف کند به کمک خداوند حاجتش روا خواهد شد.

رضاپور با اشاره به سنت «الله رمضونی» کرمانی‌ها نیز گفت: از دیگر سرگرمی‌های بچه‌ها و جوانان در شب‌های ماه رمضان، خواندن اشعار «الله رمضانی» است. این رسم در شهرها و آبادی‌های کرمان، یزد، مشهد، بیرجند، بجنورد، تربت جام و بعضی شهرهای استان فارس و گرگان برگزار می‌شود.

وی گفت: برای اجرای رسم «الله رمضانی: جوانان و بچه‌های هر محله با تشکیل گروه‌های پنج تا ده نفره از شب یکم ماه رمضان پس از افطار به در خانه‌ها می‌روند و اشعار «الله رمضانی» می‌خوانند. هر گروه از میان خود یک استاد و یک انباردار بر می‌گزیند. وظیفه استاد، رهبری گروه و وظیفه انباردار جمع آوری هدایاست. هدایا یا پول است یا یک خوردنی مانند گردو، کشمش، خرما، بادام، هلو و زردآلو.

وی ادامه داد: این گروه ها، شب‌های ماه رمضان بر در خانه‌ها می‌زنند و با إذن صاحبخانه قطعه شعری را به این مضمون می خوانند:

«الله‌الله رمضون / شیخ شیده‌الله باس خزون/ رمضون اومده خوش نومش کنید/ گو و گوساله بقربونش کنید/ گو و گوساله که دستت نرسید/ خروس یکساله قربونش کنید / تو که خیر دادی با ناز و نیاز / پیش پیغمبر باشی سرفراز / این در خانه رو ور (به) روزه/ صاحب این خونه مخمل دوزه/ این در خونه که رو ور مشهده/ صاحب این خونه داماد نشده بله بله بله بله …

رضاپور خاطرنشان کرد: کرمانی‌ها در روز و شب بیست وهفتم ماه رمضان نیز آیین‌های خاص خود را داشتند که عموماً در فضایی مشابه اجرا می‌شد؛ مثل “پیرهن مراد” که دوخت یک پیراهن در این شب برای گرفتن مراد یا “کیسه مراد”، “سنگ مراد” و “حلقه مراد” است که در حقیقت همگی گرو نگهداشتن چیزی برای دریافت مرادی تا سال بعد بوده و اعتقاد عمومی بر این است که خداوند مراد آنها را به خاطر این شب خواهد داد.

این کارشناس مردم شناسی  تصریح کرد: کرمانی‌ها و بیشتر خانم‌ها در روز ۲۷ رمضان بین نماز ظهر و عصر، کیسه‌ای از پارچه سفید می‌دوزند و در داخل آن پول می‌گذارند و در آن را می‌دوزند و برای برکت روزی و پولشان، آن را داخل خانه نگهداری می‌کنند. در همین روز اگر کسی قرار است پارچه‌ای برای خیاطی آماده کند، آن را در مسجد برش می‌زند و مرسوم است که ۷ نفر خانم که نامشان فاطمه باشد، باید این چادر را برای آن دختر کوک بزنند تا بختش گشوده شود.

رضاپور افزود: در همین روز پس از نماز ظهر و عصر، کسانی که مشکل دارند، برای گشایش کار یا مشکلاتشان ۴۰ دانه جو جدا می‌کنند و به هر کدام از این جوها سوره توحید و در مجموع ۴۰ سوره توحید می‌خوانند و با آب وضو تا سه روز آن‌ها را خیس می‌کنند و بعد از سه روز جوها را می‌کارند و هر روز با آب وضو به این جوها آب می‌دهند و باورشان این است که گره‌ای از مشکلات آنان برداشته می‌شود و گشایش در مشکلاتشان ایجاد می‌شود.

وی گفت: کرمانی‌ها در روزهای ۲۸ و ۲۹ ماه مبارک رمضان برای ملزم نشدن میزبان به پرداخت فطریه و برخی نقاط استان، از رفتن به منزل یکدیگر خودداری می‌کنند. ‌

انتهای پیام /