جشن سده امسال به صورت عمومی برگزار می شود

به گزارش صدای زرند، فرزاد نیک دین روز شنبه هشتم بهمن ماه اظهار کرد: این مراسم از ساعت سه تا شش بعدازظهر دوشنبه برگزار خواهد شد.

به گفتۀ وی، مراسم آتش افروزی که امکان حضور عموم مردم در آن فراهم است، حدود ساعت پنج بعدازظهر آغاز خواهد شد.

مراسم سده (سده سوزی) که از یادگارهای ایران باستان و در شمار مهم ترین جشن های ایرانی است، هرساله غروب روز دهم بهمن ماه در شهر کرمان برگزار می شود. در دو سال گذشته اما برگزاری این مراسم، به خاطر شیوع کرونا، به صورت مجازی برگزار شده بود.

دکتر رضا ریاحیان باستان شناس با بیان اینکه امروزه بیش تر جنبه های ظاهری این مراسم برای عموم نمایان است و بیش تر به عنوان یک جشن از آن یاد می شود، یادآور شد: در صورتی که پیشینۀ این رخداد، بسیار مهم و در ارتباط با شناخت انسان از محیط اطراف خود است.

وی همچنین نوشت: مراسم سده مقارن با ۱۰ بهمن ماه در کشورهای ایران، هند، افغانستان و تاجکستان برگزار می شود.

وی افزود: برپایۀ منابع مکتوب، چند وجه تسمیه در خصوص آن وجود دارد. عده ای بر این باورند که سده معرف صدمین روز زمستان است که از ابتدای زمستان (اول آبان ماه) تا ۱۰ بهمن ماه که جشن سده برگزار می شود صد روز، و از ۱۰ بهمن ماه تا اول بهار ۵۰ روز و ۵۰ شب بوده و از این روز به بعد انسان به آتش دست پیدا کرده و شب هم مانند روز روشن و گرم و زنده است؛ بنابراین، شب ها هم شمرده می شوند.

وی ادامه داد: نظر دیگر اینکه که ایرانیان دو ماه میانی زمستان را، همان دی و بهمن را، بسیار سخت و هنگام نیرومند گشتن اهریمن می دانستند و برای پایان یافتن این دو ماه نیایش های ویژه ای برگزار می کردند؛ از شب چله که چله بزرگ نیز نامیده می شد و در آن مهر برای مبارزه با اهریمن دوباره زاده شده بود تا شب دهم بهمن ماه که جشن سده و چله کوچک نامیده می شد برابر ۴۰ روز است و به سبب اینکه آتش (مظهر گرما و نور و زندگی) در روز سده کشف شده بود و وسیله ی دیگری برای مبارزه با اهریمن و بنا بر آیین باعث روشنایی شب مانند روز شد از شب چله کوچک تا اول اسفند ۲۰ روز و ۲۰ شب (جمعا چهل شب و روز) است.

ریاحیان گفت: نظر دیگر اینکه سده معرف صدمین روز زمستان از تقویم کهن است، زمستان در تقویم کهن ۱۵۰ روزه و تابستان ۲۱۰ روزه بوده است و برخی گفته اند که این وجه تسمیه به مناسبت ۱۰۰ روز پیش از به دست آمدن محصول و غلات است. در میان حرکت زمین از فصل زمستان سرد به فصل بهار و گرم شدن زمین وجه مشترک این چند نظریه است.

وی در بخش دیگری از این یادداشت اظهار کرد: در خصوص این جشن که یکی از کهن ترین مراسم های شناخته شده در ایران است اظهارنظرهای مختلفی در خصوص فلسفۀ وجودی آن مطرح شده است. بعضی از محققین اشاره به این دارند که از سده در متون زرتشتی نامی برده نشده است. باز از سوی دیگر، متأسفانه عده ای عجولانه و بدون بررسی کافی اعتقاد دارند این جشن اصلا آیینی ایرانی نیست و از کشورهای دیگر به ایران آمده است. به هر حال، جامعه زرتشتی ها این مراسم را با ضوابط خاصی برگزار می کنند و امروزه یکی از رخدادهای مهم با هدف جذب گردشگر در شهر کرمان محسوب می شود.

وی با بیان اینکه انسان همواره برای رفع نیازهای روزمره ی خود با محیط اطراف به یک هماهنگی رسیده است، توضیح داد: به طوری که با شناخت از تغییرات جغرافیایی از جمله شب و روز، فصول سرد(پاییز و زمستان) و گرم (بهار و تابستان) برای انجام امور زندگی خود از جمله کشاورزی، دامداری، صنعتی و اجتماعی به تعامل با محیط جغرافیایی اطراف خود رسیده بود. یکی از این امور کشاورزی است که یکی از نیازهای اصلی بشر از گذشته تا به امروز محسوب می شود و بیشتر جنبه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در جوامع باستان بر پایۀ آن تنظیم می شده است؛ به طوری که اکثر مراسم ها و آیین ها ریشه در تغییرات جغرافیایی محیط اطراف انسان دارد؛ به طور مثال، سرآغاز شکل گیری نوروز، یلدا و سده برگرفته از همین تغییرات طبیعت اطراف جوامع بشری است. نوروز حرکت طبیعی زمین به سمت آغاز رویش زندگی است و یلدا نیز شروع فصل سرما (چله بزرگ) در مسیر و چرخش بستر زمین است. به طوری که در تعیین و زمان این دو رویداد (نوروز و یلدا) حرکت و تغییرات طبیعی زمین نقش اساسی دارد و انسان کوشیده برای انجام امور زندگی خود در رفتارهای اقتصادی (کشاورزی) اجتماعی (تعیین مراسم خاص) از آن بهره برده و تعامل مناسبی با آن داشته باشد که این رفتارها تا به امروز ادامه دارد.

وی اظهار کرد: آنچه از منابع مکتوب و شواهد استنتاج می شود اینکه جوامع بشری چه در گذشته و حال برای رفع نیازهای اساسی و مهم زندگی خود (کشاورزی) با شناخت از محیط اطراف خود (جبر محیطی) پس از پشت سر گذاشتن فصل سرما (چله بزرگ) زمانی(۱۰ بهمن) که فصل رویش شروع می شود (چله کوچک) اقدام به کاشت محصولات کشاورزی می کند تا در فصل بهار این دانه های محصولات کشاورزی سر از خاک بیرون بیاورند و تا فصل گرما(تابستان) رشد کنند و سپس در پاییز سرآغاز فصل سرما برداشت شوند که این روند هرسال تا به امروز در جوامعی که نیاز اساسی آن ها کشاورزی است ادامه داشته و تکرار می شود.

وی نوشت: تکرار این روند در اکثر روستاهای ایران و منطقه خاورمیانه هر ساله اجرا و بعضاً بدون مراسم خاصی از جمله سده یا سده سوزی و همراه با درک مناسب انسان از شرایط جغرافیایی اطراف خود صورت می گیرد.

ریاحیان تاکید کرد: همان طور که در قبل به آن اشاره شد، در وجه تسمیه چند واژه مهم که اکثر آنها بر گرفته از تغییرات طبیعی زمین هستند و شامل گرمای زمین(کشف آتش)، چله بزرگ(آغاز فصل سرما)، چله کوچک (شروع پایان فصل سرما) می شوند وجود دارد که همگی آن ها با روند آغاز کشت محصولات کشاورزی توسط انسان تطبیق دارد.

به گفتۀ ریاحیان، این مراسم خاص دارای فلسفۀ منطقی و هدفمند در ارتباط با شناخت انسان از محیط خود است و به عبارتی دیگر، سده نشانگر شناخت و تعامل سازنده انسان از طبیعت خود برای رفع نیاز های مهم و اساسی است که نیاز است پژوهش های مستقلی در این زمینه انجام گیرد.

انتهای پیام/