آب را دریابید تا در یابید

تغییر شرایط جوی زمین در مناطق مختلف دنیا منجر به گرم شدن هوا، کاهش نزولات جوی، رخ دادن پدیده ال نینو و آب شدن یخ های قطبی در برخی کشورهای جهان شده که همه این عوامل باعث خشکسالی و کم آبی شده است لذا مدیریت آب برای مقابله با بحران آب ضروری است .

به گزارش صدای زرند ،زمانی که زمین گرم می شود آب اولین چیزی است که برای خوردن ، شستشو ، استحمام ، آبیاری و سایر امور زندگی نیاز است و در این میان اولین راهکاری که بنظر مردم و مسوولان می رسد صرفه جویی در مصرف آب است که بسیار مهم و حیاتی است اما نباید از توجه به سایر راهکارها در بخش های مختلف کشور نیز غافل شد.

اگرچه به قول چیت چیان وزیر نیرو مشکل کم آبی یک امر جهانی است که تمام دنیا درگیر آن هستند و نیمی از کشور ایران نیز در وضعیت بحرانی قرار دارد و حتی یافتن منابع جدید مانند تهیه آب از کشورهای همسایه و شیرین کردن آب دریاها در دستور کار مسوولان کشور قرار گرفته است .

وزیر نیرو همچنین بهترین نیز راه حل مقابله با بحران آب را صرفه جویی می داند اما نکته مهم تر این که وی معتقد است ۹۲ درصد آب را کشاورزان مصرف می کنند و خواستار اصلاح شیوه آبیاری کشاورزی است .

در این میان نکته ای که بنظر می رسد فراموش شده این است که سالانه هکتارها زمین در کشور زیر کشت صیفی و سبزی می رود و محصولاتی مانند گوجه فرنگی ، سیب زمینی و پیاز و سبزیجات متنوع توسط کشاورزان مناطق مختلف کشور تولید می شود که بسرعت هم می پوسد و از چرخه مصرف خارج می شود.

بنابراین مدیریت آب و استفاده بهینه از وضع موجود باید با اتخاذ تدابیر مناسب در دستور کار مردم و مسوولان قرار گیرد.

براساس آمارهای اعلامی ایران با داشتن رتبه پنجم تنوع اقلیمی در جهان، تولیدکننده و صادرکننده انواع سبزی و صیفی مانند خربزه، هندوانه، بادمجان، هویج، کلم، فلفل، کاهو، خیار، سیب زمینی، انواع سیر و سبزیجات است.

به طوری که کشور در تولید خیار و خربزه در رتبه سوم جهان، در تولید هندوانه در رتبه چهارم قرار دارد و رتبه هفتم تولید گوجه فرنگی در جهان را به خود اختصاص داده است که با صادرات آن به کشورهای همسایه، کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس سالانه بیش از ۱۱۰ میلیون دلار ارزآوری برای کشور دارد.

همچنین حدود چهار هزار هکتار گلخانه سبزی و صیفی در کشور وجود دارد که انواع محصولات از قبیل خیار، گوجه فرنگی، فلفل، بادمجان، طالبی، کاهو، لوبیا سبز، ریحان و … در آن کشت می شود.

از این میزان سه هزار و ۴۲۰ هکتار مخصوص خیار، ۱۲۶ هکتار تحت کشت گوجه فرنگی، ۳۶ هکتار تحت کشت فلفل و ۱۸ هکتار تحت کشت سایر محصولات قرار دارد.

از گلخانه های موجود در کشور نیز بیش از ۶۵۲ هزار تن محصولات سبزی و صیفی برداشت می شود که خیار بالاترین میزان تولید را به خود اختصاص داده است و پس از آن گوجه فرنگی و فلفل در رده های بعدی قرار دارند.

براساس آمار های اعلامی ، سالانه یک میلیون و ۲۲۰ هزار تن خربزه، دو میلیون تن خیار، دو میلیون و ۲۰۰ هزار تن هندوانه ، ۱۰۰ هزار تن کاهو، ۱۰۰ هزار تن سیر، ۵۰هزار تن گوجه فرنگی ، پنج میلیون تن سیب زمینی ،۲۵۰ هزار تن انواع کلم ، ۲۵۰ هزار تن انواع فلفل در کشور تولید می شود که بخشهای از آن به خارج از کشور صادر می شود.

علاوه براین سالانه ۵۰۰ هزار تن کرفس ، ۳۰۰ هزار تن جعفری و ۵۰ هزار تن شوید در کشور تولید می شود.

اما در این وانفسا و گرمای هوا و زمین و کم شدن نزولات جوی و رخ دادن پدیده ال نینو محصولات کشاورزی که با خون دل و اشک و آه کشاورزان آبیاری و تولید می شود تا نان سفره آنان شود و علاوه برآن نیاز مصرف کننده شهری و روستایی را تامین کند به دلیل نبود بازار مناسب برای فروش روی دست تولید کننده می ماند و می پوسد.

اگر هم خریداری پیدا شود با کمک واسطه ها و سلف خرها محصولات تولیدی را با قیمت نازلی می خرند و با چند برابر قیمت در بازار در اختیار مصرف کننده قرار می دهند و در این میان چیزی جز آه و افسوس عاید کشاورز زجر کشیده نمی شود.

این تراژدی غم انگیز و تامل برانگیز سالهای سال است که ادامه دارد و با وجود اینکه همگان از آن ناراضی هستند اما برای رفع آن راهکاری ارائه نمی شود.

از سوی دیگر میوه ها و سبزیها از جمله مهمترین محصولاتی هستند که نقش مهمی در تأمین نیاز غذایی و سلامت انسان دارند.

اما این گروه از محصولات کشاورزی به دلیل داشتن رطوبت زیاد بسرعت فاسد می شوند و در دوره پس از برداشت بخش عمده ای از آنها (بین ۵ تا ۵۰ درصد) از بین میروند و حتی میزان این ضایعات در برخی موارد تا ۸۰ درصد نیز می رسد.

در این میان تره بار بالاترین درصد ضایعات را به خود اختصاص داده است ،کاهش و به حداقل رساندن چنین ضایعاتی می تواند یکی از راههای مؤثر در تأمین غذا برای جامعه به حساب آید.

اما برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی بویژه صیفی و سبزی که بسیار زود می پوسد و در گرما از بین می رود باید راهکاری مناسبی اتخاذ کرد و آن این است که تولید هدفمند محصولات کشاورزی در دستور کار کشاورزان و مسوولان و بخش خصوصی قرار گیرد.

بدین صورت که برای تولید محصولات کشاورزی در ابتدای امر کار نیاز سنجی در بازار با توجه به جمعیت کشور انجام شود و سپس براین اساس به کشاورزان سفارش تولید را بدهند و بعد از آن بخش خصوصی یا وزارت جهادکشاورزی یا صنعت ، معدن و تجارت نسبت به خرید محصولات به صورت تضمینی اقدام کنند تا کشاورزان دغدغه فروش محصول را نداشته باشند.

و خریداران این محصولات نیز با نگه داری آنها در سردخانه و توزیع مناسب در بازار ضمن کاهش ضایعات محصولات کشاورزی از افزایش قیمت کالاها در بازار جلوگیری کنندو سود مناسب را از این بازار ببرند.

و از همه مهم تر اینکه آب این در کمیاب هدفمند استفاده و از این طریق با بحران آب نیز مقابله می شود و آب برای تولید محصولاتی که بازار مناسب و فروش ندارد، استفاده نمی شود و محصولات تولیدی با قرار گرفتن در سردخانه فاسد و نابود نمی شود.

باتوجه به اینکه سیستم اقتصاد کشور دولتی است لاجرم باید با تولید، توزیع و مصرف هدفمند محصولات کشاورزی، آب را به صورت بهینه مصرف و از هدررفت محصولات تولیدی نیز جلوگیری کرد که این امر به ثبات بازار و افزایش درآمدهای ارزی کشور نیز کمک می کند.

اگرچه برای تولید هدفمند نیازمند ایجاد امکانات و زیرساخت هایی مانند وسایل حمل و نقل یخچال دار، سردخانه های مجهز و بزرگ ، ایجاد بازارهای مناسب فروش در داخل و خارج از کشور برای صادرات مازاد محصولات هستیم .

این درحالی که هم اکنون کشاورزان به سلیقه و تجربه خود و به شیوه سنتی اقدام به کشت محصولات مختلف می کنند و در بسیاری از مواقع محصول به دلیل نبود بازار مناسب و مازاد مصرف روی دستشان می ماند و می پوسد و جز ضرری چیزی عاید آنان نمی شود و یا اینکه آنرا با قیمت نازل می فروشند که هزینه های تولید نیز دست آنان را نمی گیرد.

خلاصه اینکه در پایان کار کشاورزان سال به سال فقیرتر ،آب کمتر و زمین ها خشکتر، تولیدات کاهش ، قیمت ها هر روز بالاتر و قدرت خرید مصرف کنندگان پایین تر می رود و سرانجام برنده این آشفته بازار فقط دلالان و واسطه ها هستند.

بنظر می رسد برای جلوگیری از بحران و جنگ آب در آینده نزدیک و تامین امنیت غذایی کشور علاوه برصرفه جویی در مصرف آب و تولید هدفمند فکری اساسی برای این کار انجام دهند زیرا که علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد.

انتهای یپام/

یادداشت : زهرا هجینی نژاد